راز جواني در تغذيه سالم(1)

مقدمه:
 

نمي توان انتظار داشت که با تغيير غذاي مصرفي ،تمام چين و چروک هاي صورت به يکباره حذف شود، ولي بر همه آشکار است که هر آنچه مي خوريم، بر سلامت پوستمان موثر است. غذا بر روي تمام اندام هاي بدن از جمله پوست تأثير مي گذارد و تغذيه مطلوب در تمام سلول هاي بدن از جمله سلول هاي پوستي مانع از پيرشدن زودرس آنها مي شود و بر شادابي و زيبايي آنها مي افزايد. از جمله منافع تغذيه مطلوب بر پوست اين است که نيازهاي تغذيه اي درون سلولي هريک از سلولهاي بدن را تأمين مي کند و از صدمات ناشي از مواد آلاينده زيستي و شيميايي بر سلامت پوست پيشگيري مي نمايد. اغلب مواد مغذي که با خوردن غذا تأمين مي شود، از طريق هيچ يک از کرم هاي زيبايي قابل جبران نيست، به طوري که استفاده روزانه از کرم هاي مغذي بر پوست، زيست دسترسي آن را در سلولهاي پوست تأمين نمي کند و ممکن است فقط تا دوره استحمام بعدي بر روي پوست انباشته شود.
ورود مواد مغذي به داخل سلول هاي پوست بستگي به شرايط فيزيکي پوست، غلظت مواد سازنده کرم، تکنولوژي ساخت و بسياري از عوامل ديگر دارد، يعني با ورود مواد مغذي از طريق دهان و در صورت سلامت دستگاه گوارش، احتمالا همه مواد مغذي جذب سلولهاي بدن از جمله پوست خواهند شد؛ در حاليکه با استفاده از کرم ها نمي توان چنين اطميناني را حاصل نمود.

تغذيه و پيري پوست:
 

تحقيقات اخير ثابت کرده اند که تغذيه نقش مهمي بر مکانيسم هاي پيري و کنترل سرعت آن به ويژه در سلول هاي پوست دارد. مواد مغذي و غذاها براي کل اعضاي بدن و سلامت آنها از جمله پوست ضروري هستند.
پيرشدن پوست ترکيبي از مکانيسم هاي ذاتي پيري به علت فيزيولوژي انسان همراه با آسيب محيطي ناشي از آفتاب، باد، آلودگي ها و مواد غذايي دريافتي است. تغذيه مناسب مي تواند در مهار پيري فيزيولوژيک تا حدودي مفيد باشد، اما حفاظت از اشعه مضر خورشيد در جواني سلول هاي پوست نقش موثرتري دارد؛ بنابراين کاهش مواجهه با اشعه خورشيد در ساعات مياني روز و استفاده از کرم هاي ضد آفتاب استاندارد در حفظ سلامت پوست ضروري است، اما عدم تغذيه متعادل، اثرات سوء جبران ناپذيري بر سلول هاي پوست مي گذارد.استفاده از مواد مغذي موضعي تنها در مقادير بسيار بالا سودمند است. به طور مثال ويتامين C موضعي در دوز 10 درصد يا بالاتر موثر است. چنين غلظت هايي نه تنها هزينه بر و گران قيمت است، بلکه عوارض بالايي نيز دارد.
از طرفي، بسياري از مواد مغذي دريافتي، از طريق دستگاه گوارش زيست دسترسي پاييني دارند؛ به ويژه اگر فرد دچار اختلالات گوارشي مانند سوء هضم و سوء جذب باشد، دريافت اين مواد مغذي کاربرد زيادي نخواهد داشت.
بنابراين توجه به مواد غذايي همراه با سلامت مطلوب دستگاه گوارش نقش شاياني در حفظ پوست سالم و شاداب دارد.
تغذيه متعادل براي سلامت پوست حائز اهميت است. اين امر ممکن است پوست را دوباره شاداب و جوان نکند، ولي مي تواند از پيري سريع و با عوارض جدي در پوست پيشگيري کند. کمبود مواد مغذي خاص مانند ويتامين B ،A_کمپلکتغذيه متعادل براي سلامت پوست حائز اهميت است. اين امر ممکن است پوست را دوباره شاداب و جوان نکند، ولي مي تواند از پيري سريع و با عوارض جدي در پوست پيشگيري کند. کمبود مواد مغذي خاص مانند ويتامين B ،A_کمپلکس و اسيدهاي چرب ضروري به ويژه امگا-3 دراز زنجير مي تواند موجب بروز انواع درماتيت و ساير بيماري هاي پوستي شود. کمبودهاي خفيف مواد مغذي بسيار شايع هستند و اغلب علائم باليني آشکاري ندارند، اما توانايي آسيب رساندن به فرايند جوان سازي و ترميم سلول هاي پوستي را دارند، به عبارت ديگر، در صورت کمبود يک يا چند ماده مغذي ضروري در رژيم غذايي، مصرف بهترين کرم هاي زيبايي و تخصصي هم خالي از فايده خواهد بود. بر اساس مطالعات جديد، حدود نصف مردم جهان در کشورهاي مختلف از کمبود خفيف يک يا چند ماده مغذي ضروري رنج مي برند، در حالي که خود از آن بي خبرند، بنابراين دريافت مکمل هاي ويتاميني و مواد معدني تنها در صورتي توصيه مي شود که کمبود آن مواد مغذي به کمک متخصص تغذيه به اثبات رسيده باشد.
مواد مغذي آنتي اکسيدان و حفاظت از سلامت پوست:لول رخ مي دهد. هر چه موجود زنده در معرض راديکال هاي آزاد بيشتري قرار داشته باشد، چين و چروک بيشتري را تجربه خواهد کرد. در ميان اندام ها، پوست در معرض خطر بيشتري است، چون علاوه بر راديکال هاي آزاد، اشعه ماوراء بنفش نور خورشيد و آلاينده هاي محيطي نيز تأثير مخربي بر سلامتي آن دارند.
آنتي اکسيدان هاي موضعي حفاظت اندکي در برابر آسيب محيطي پوست دارند و تنها در برخي موارد مي توانند سرعت پير شدن آن را کاهش دهند، اما متاسفانه بيشتر آنتي اکسيدان هاي موضعي معتبر نيستند و اثر آنها به سلامت پوست، ساير مواد شيميايي موجود در کرم و عوامل ديگر بستگي دارد .به نظر مي رسد که دريافت خوارکي برخي آنتي اکسيدان ها اثر بيشتري بر حفاظت پوست در برابر راديکال هاي آزاد دارد. يک ويژگي مهم شيمياي هر آنتي اکسيدان، قابليت حل شدن آن در آب و چربي مي باشد. به طور کلي، موجودات زنده دو نوع محيط فيزيکي داخل بدن دارند: يکي فضاي خارج سلولي آبکي و ديگري غشاهاي روغني که دور سلول هاي موجود زنده را احاطه کرده اند و از مواد درون آنها در برابر عوامل خارجي حفاظت مي نمايند. آنتي اکسيدان هاي محلول در آب عمدتا در مايعات خارج و داخل سلولي وارد مي شوند، در حالي که آنتي اکسيدان هاي محلول در چربي، از غشاهاي زيستي حفاظت مي کنند. هر دو نوع آنتي اکسيدان، براي دفاع آنتي اکسيداني عليه راديکال هاي آزاد در کل بدن به ويژه پوست لازمند.
در زير، برخي از مواد مغذي که براي پوست مفيد هستند، آمده است:

محلولیت آنتی اکسیدان
محلول در آب	محلول در چربی	محلول در آب وچربی
ویتامین C	ویتامین A	اسیدلیپوئیک
سیستئین	ویتامین E	ملاتونین
متیونین	کاروتن ها	برخی پلی فنول ها
سلنیوم	لیکوپن	برخی فلاوونوئیدها
گلوتاتیون	کوآنزیم Q10	ـــــــ

ويتامين E:
 

ويتامين E، ويتامين آنتي اکسيدان محلول در چربي مي باشد که از غشاهاي سلولي، ليپوپروتئين ها و ساير سلول هاي روغني، حفاظت مي کند. پوست غني از اسيدهاي چرب غيراشباع است (مولکول هاي روغني که در معرض آسيب راديکال هاي آزاد هستند) و ويتامين E نقش مهمي در حفاظت از آنها دارد و مي تواند به دو شکل خوراکي و موضعي مفيد باشد. اين ويتامين در روغن هاي گياهي به وفور وجود دارد.

فلاوونوئيدها:
 

فلاوونوئيدها، گروه متنوعي از رنگدانه هاي گياهي با ويژگي هاي آنتي اکسيداني هستند. اين مواد مسؤول رنگ بسياري از ميوه ها، سبزيجات و گل ها هستند به علاوه، اين رنگدانه ها از پوست در برابر استرس محيطي محافظت مي کنند. برخي فلاوونوئيدها ضد آلرژي، ضد سرطان، ضد ويروس و ضد التهاب هستند و در درمان بسياري از بيماري هاي مزمن مفيد مي باشند. تا به حال بيش از 4000 فلاوونوئيد شناسايي شده است که تنها برخي از آنها در تحقيقات مورد استفاده قرار گرفته اند. دو گروه از فلاوونوئيدها در سلامت پوست نقش برجسته تري دارند: پروآنتوسيانين ها(در انگور و پوست کاج)و پلي فنول ها(در چاي سبز).

کوآنزيم Q10، اسيد ليپوئيک و متيونين:
 

اين سه ماده از جمله آنتي اکسيدان هاي بالقوه هستند که نقش هاي ديگري به غير از غيرفعال سازي راديکال هاي آزاد بر عهده دارند و مي توانند در افزايش طول عمر سلول هاي پوستي، ممانعت از ايجاد چين و چروک و افتادگي پوست و همچنين ترميم و احياي مجدد سلول هاي بازمانده پوستي نقش مهمي داشته باشند.
در قسمت دوم، در مورد رژيم غذايي مناسب براي پوست سالم و جوان صحبت خواهيم کرد.
منبع: نشريه ي دنياي تغذيه، شماره ي 90